Wayrah kuyu-chisqan kutana wasikunawanmi tukuy yalliph wiraqucha Dun Quijoteqa maqanayukun

Capítulo VIII en Yachay sapa wiraqucha dun Qvixote Manchamantan de Miguel de Cervantes Saavedra, 2005, Empresa Editora El Comercio S.A.

WAYRAH KUYU-
CHISQAN KUTANA
WASIKUNAWANMI
TUKUY YALLIPAH
WIRAQUCHA DUN QUIJOTEQA
MAQANAYUKUN

Chaymantapis atún ruwaykunatayá yalliparun allin
Kamarikuypi lluy runakunah yuyarinanpah

CAPÍTULO VIII

Encomendándose de todo corazón a su señora Dulcinea, arremetió a todo el galope de Rocinante y embistió con el primero molino que estaba delante; y, dándole una lanzada en el aspa, la volvió el viento con tanta furia que hizo la lanza pedazos, llevándose tras sí al caballo y al caballero, que fue rodando muy maltrecho por el tiempo.

La aventura más famosa de don Quijote tiene un trasfondo simbólico importante: al atacar los molinos, que eran construcciones relativamente novedosas en la España del siglo XVII, don Quijote arremete simbólicamente contra los grandes edificios que existían por entonces: las iglesias, los castillos de los nobles y los palacios de los reyes, es decir, las tres fuerzas que oprimían a los grupos más pobres y desvalidos. En la interpretación sarhuina, los molinos están construidos sobre bases de piedra.
Y, sin esperar más respuesta, picó a Rocinante y, la lanza baja, arremetió contra el primero fraile, con tanta ruria y denuedo que, si el fraile no se dejara caer de la mula, él le hiciera venir al suelo mal de grado, y aun malferido, si no cayera muerto.

Resulta curioso el hecho de que cada vez que don Quijote se topa con frailes, sacerdotes o curas, los confunda siempre con demonios, ladrones y gente endiablada. En el ataque de don Quijote a la comitiva que se encuentra en el camino, él imagina que estas personas has secuestrado a una princesa, a la cual llevan forzada en una carreta. La interpretación sarhuina de este episodio coloca a la supuesta princesa en una humilde casita con techo ichu, mientras que los demás hombres de la escolta están armados con armas locales como el rigón y el molloccocho.

PHIWI ÑIQIN YACHAY SAPA WIRAQUCHA DUN QVIXOTE MANCHAMANTAN

ahiy suyukunapi rixurishaspankun kinsa chunka icha tawa chunka Wayrawan kutanakunata, “molinos de viento” nisqata, tarirunku. Chayta rikuspanmi dun Quijoteqa, nin Sancho Panzata:

-Kusi sami qilpu kaymi pusawashanchis nuqanchistaqa aswan allinta. Sancho Panza wayqíy, rikushankichu hahiypi kinsa chunka icha aswan askha ancha suni sapa hatunkaray runakunata, icha manachu. Paykunawanmi awqa tikuyman churakunay chaypi llapachallanta wañurachipunaypah. Chay ruwayqa Diyuspa munaynin hut’aymi manaña chay allin muxu kay pachapi astawan wiñarinanpah.

-Maypitah suni atún karay runakunatari rikushanki, kamaqi wiraqucháy, nispan chay chayllapi rimarin Sancho Panzaqa.

-Hahiypitáh kashankú. Hatunllañan marq’ayninkuspis riki, wakinqa yaqa iskay ligua hina chutarikuhniyuhmi kankumán, nispan kutirapuchin yayanqa.

-Yachay sapa kamaqíy. Hahiykunaqa manan suni atún karay runakunachu. Chaykunaqa wayrah muyuyachisqan kutanakunan, “molinos de viento” kastillanupi sutiyasqa. Marq’anaman rixch’akuhkunaqa wayrah tanqanan allichasqa k’ullukunan chay rumi muyuchihkunan imatapis ñut’urapunankupah.

-Arí, “molinos de viento” nisqmanyá rixch’akun. Qanqa manan kay hina awqa tikuy pachapi rixuriytaqa yachankirahchu. Paykunan mana allin suni atún karay runakuna. Manchakushankitah chayqa aswanyá maypipas pakarakamuy, qunqur chakitah hanah pachaman sunquykita anqusay. Nuqaqa kunanllanmi kay musphay musphay mana chanin tinkunakuyman churarukusah, nispan rimarin wiraqucha dun Quijoteqa.

Chayta rimariyta tukuruspatahmi ispulaswan t’urpurparin Rocinante kawallunta, Sancho Pazah qaparikuyninta mana uyarispa. Payqa riki ninyá: chaykunaqa manan atún karay suni runakunachu. Kutanawasikunan, nispa. Dun Quijotepahqa suni atún karay purun runakunayá kashan chaymi manaña uyarinñachu Sancho Panzah qaparqachasqantaqa. Chaymantapis tukuy kallpawanyá qaparirun:

-Ama, supaypa wawan purun runakuna, ayqikuwankichischu. Huh kawallirullan qankunawanqa maqanarukunqa, nispa.

Chay tuypiyá wayra rixuriramuhtin chay hatunkaray k’aspikunaqa, “aspas” nisqa muyuyta qallarimunku. Chayta rikuspatahmi dun Quijoteqa, nin:

-Suni hatunkaray Briareo, Titankunah wayqinkuna, chay suni marq’ayniykichista maywirihtiykichispas, nuqan wanarachisaykichis, nispa.

Chayta rimarispatahmi, tukuy suqunta, yuyayninta ima duña Dulcinea t’allaman anqusaykukuspa phawaykun ñawpaqinpi kah kutanawasiman. Walqanqanpa amachasqan, t’urpunanta ñawparichishan, munasqan warmih yanapayninta mañayukuspan lluyta Rocinanteta phawarichin. Dun Quijoteqa maqanakuytan qallarin. Wach’inwanyá t’urpurparin chay molinoh k’aspinkunata. Chaypin wach’inqa p’akirakapun waranqa k’uxmuchakunaman tukurakapuspa, kawalluntah paywan kiska lluskhayapun suni panpata, lluy saruchasqa, ñut’usqa ima. Sancho Panzatahmi, usqhay usqhaylla yanapahnin phawaykun. Yayantaqa mana kuyuriy atihtayá tarirun. Sinchi chuqasqatan Rocinante kawallutapis tarirapun.

-Ay,… mamalláy mama. Manachu allinta qhawariwah ñawpahta imaynan nishayki hinata. Wayra kutanawasin chaykunaqa, niykitáh. Chaytaqa lluymi yachan, icha umaykiqa wayrah zutana wasipaschá kashan kashan, nispayá Sanchoqa rimapayarun.

-Sancho wayqicháy, amañayá rimapayawayñachu. Upallallayña. Awqa tinkuypiqa rixurinmi tukuy ima t’ixrapakuypis. Manan iskayllamanchu churakun aswanmá wranqa kutiman. Chayqa aswantayá yaparukun Frestón yachay sapachay liwruykuna, qilqa k’itiy ima suwah layqawanqa. Paymi chay suni hatunrayah runakunata “molinos de viento” nisqaman tukurachipun. Chay layqaqa chaykunatan ruwarun nuqah kusi qilquy pisiyannpah. Payqa ch’ihniwanmi wiñaypah. Ichaqa t’urpunay ch’usahyachisqantaqa hayratarusahmi paytaqa alquchay suyunman puririchispa.

-Pacha kamah yanapasunki chayqa yapapaschá chay ruway munasqayki atikunman nispan chaninchan tukuy sunquwan chay Sancho Panzaqa.

Chaymantan hatarichiyta yanaparun yayantaqa Rocinanteman sillayunkunanpah. Chay uywapis ancha chaphchisqayá, chanqasqa ima llaki pachapi kawsakushan. Ñawpah ñiqin purisqan suyumantan rimayta qallarirun. Chay kikin ñanta kama risqanpitahmi chayamushan ñawpa tuypi puririsqankunata. Dun Quijoteyá nin: Lápice wanpu qispinapin tukuy ima yallinakuytaqa tarirusun, nispa. Chaynintan riki lluy runakuna puripakunku. Chaywanpis as as llakiyá dun Quijoteqa ch’usashan mana waxch’iyuh rixurispa. Sancho Panzata rimaykuspan khaynata nin:

-Kaytan kunan yuyarirushani, nispan rimarin dun Quijoteqa. Qilqaykunapin liyirani imaynatan huh Ispaña llahtayuh kawalliru awqa tinkuypi ispadanta p’akirusqanmanta. Chaymi huh encina malkimanta allin k’aspita k’allmarusqa. Chaywanmi riki tukuy imaymanata ruwarun hahiy p’unchayq. Chay k’allmallawantahmi riki Mahomapi inihkunata, “moro” nisqata p’anayusqa sayk’uy tukukuynin kama. Chaymanta pachan riki sutiyapusqaku “Machuca”nispa chaytahmi runa simipiqa p’anapakuh nispa sutiyanchis. Chay p’unchaymanta pachan chay ayllunpiqa sutiyakapun: “Vargas y Machuca” nispa. Kaytan riman icha encinata, ispinkuta, mananturta ima maskhaspa. Chay k’aspiwanyá tukuy imaymanata yalliparusah imaynatan yuyaykushani hina ninyá. Qanqa sinchi kusi samin chaykuna rikusqaykimantaqa rixurinki, chaykunatatahmi tukuymanpis willaripunayki kanqa. Wakinkunaqa manayá ininqakuchu chay hatunkaray yallipaykunataqa.

-Diyusninchismi yanapawasunchis tukuy imapipas. Nuqapis qan hinan yuyaymanashani. Ichaqa as as allinta tiyayukuy, wist’u wist’unmi kawallupi kashanki. Chayqa urmayusqaykipi k’irincharukuhtiykichá, nispan nin Sancho Panzaqa.

-Chiqahtan rimarinki, ninmi dun Quijoteqa. Mana nanaywan qaparqachanichu chayqa kawalliru kasqaypa chaninmi. Chay ayllupi kaspaqa manan qaparinaykichu ima k’iriwanpas, ch’unchullniykiña mast’arikunman chaypas.

-Chhayna kahtinqa hinayá kachun nillasahmi, nispan chanicharun Sancho Panzaqa. Ichaqa nuqapahqa tukuy imapis ancha allinmi kanman qan llakiyta willawahtiykiqa. Nuqaqa imapis nanawahtinqa willapakusaykin. Nuqapahqa manan kamachichu kanqa andante kawalliruh iskudirunkunah mana kixakuyninqa.

Dun Quijoteqa asirikapunmi chay iskudirunpa llanp’u sunqunmantaqa. Chaymi chaninchan tukuy amamanta kixakunantapis. Chay dispinsata chaskiykuspanmi Sanchoqa allinta sillayukun asnun patapi hinaspatahmi yayanpa qhipanta purikushan pisi pisillamanta, ichapa mixuyta manan saqirunchu. Chay purikuyniypiyá qara ch’uspanmanta vinota suq’uykun kusillaña. Chayta rikuspaqa mayqin Málaga vinu wasi kamayuhpas misk’ichikunmanrahyá kapis. Chhayna puripakuyninpiqa, sapa kutillanmi vinutaqa ch’unqapakuykushan manatahmi yuyarinpaschu yayanpa ima kamachisqantapis. Chay hina purkuyqa manan llank’apakuychu. Aswanmá sinchi samarikuy, munay kawsakuy ima, ichaqa wakin kutipiqa sasa kaypiyá rixuripunqa.

Chay tutaqa malki malki uxupiyá puñuywan aysachikapunku. Huh malkimantan dun Quijoteqa ch’aki k’allmata saq’arun wach’inman tukupunanpah. Chay k’allmasqan k’aspimanmi churarparin ñawpah p’akisqa wach’inpa qhillay tumita. Hahiy tutaqa manayá huh ch’ilhmiyllapis puñunchu. Aswanmi axllasqan Dulcineapi yuyayninta sunqunta ima churayushan imaynan kamachin kawalliriya liwrukuna hinata. Chaymi yuyaymanan: lluy kawalliruqa tutantinmi t’ikallih panpakunapiqa yuyaymananku warmi munasqankuta, nispa. Sanchoqa manayá chay ñak’ariymanqa churakunchu. Wixsanpis allin hunt’ayá kashan, mana pilli pilli unuwanchu, aswanmá riki kusa vinowan. Mana yayan waqhahtinqa, manayá intih k’anananayninwanpis, pisqukunah takiyninwanpis, rixch’arinmanchu karan, intiqa sumahtayá k’ancharikamushan, urpichakunatah kusi takiyninkunawan musuh p’unchaypa chayamuyninta kusi napayukushanku. Sayarispaqa vinu p’urumantan allin uxyayta yapamanta qallarin, ichaqa llakiyá qatirparipun mana yapamanta hunt’achiy atisqanmanta. Dun Quijoteqa manayá matiruytapis munanchu sazsasqañatah kashan sumah yuyariyninkunawan chayqa. Yapamantayá puririytaqa L’apice suyumanqa qallaripunku chaymantahmi riki chayarunku kinsa uraspa qhipachanta.

-Kaypiqa, wayqíy Sancho Panza, p’unqupis kanman hinarahmi chinkayapusunchis imaymana tinkunakuymanqa. Ichaqa kayta yuyaymanay: ima llaki pachapiña rikuwanki chaypas, sinchi k’irisqataña tariwanki chaypas, manan qanqa sayariykichu nuqamantaqa ispadaykiwan t’uhsi t’uhsirispaqa. Sichus alquchahniy purun runa kanman chayqa yanapawayta atiwahmi. Ichaqa awqa tinkuhniykuna kawalliru kankuman chayqa, manapunin ima raykupas qanqa winakamunaykichu. Chaytaqa kawalliriya kamachin ch’uyanchan. Chaymanqa kawalliru hina kamarikuhtiykiñan churaparikuwah.

-chiqah sullultan chaytaqa hunt’arusah, wiraqucha yayáy, nispan aynikun Sanchoqa, ancha kusi sunqu. Kamachiykiqa chaypin hunt’akunqa llapachallapuni. Nuqaqa sanp’a sunqun kani mana nuqaqa ch’ahwayman, maqanakuyman imana churakuymanchu. Icha pipas maypas alquchawayta munahtinqa chaykunataqa chhallurusahyá phurur awqa. Chayqa hanah pachah, kay pachah kamakuyninpipas kamachisqa, ch’uyanchasqa iman kashan riki. Manan ima raykupas pitapas maytapas sumayninpiqa sarunchañachu, nispa.

-Hinan qanpa rimasqaykiqa hunt’akunqa, nispayá ancha sullul Sanchoqa rimarin. Chay kamachiqa nuqah hunt’anaymi dumingu p’unchaypis Santa Inlisah kamachikusqan kanman hinatayá.

Chayta rimakushahtinkun, kart karumanta, San Benito qatikuh ayllumanta iskay yayakuna rixurimushanku, iskay llamaman rixch’akuh mulapi sillayukuspa. Anteojos nisqawan ñawinkuta pakayuspan, achiwawan ima llanthuyukuspan purikamushasqaku. As qhipachantatahmi hamushasqa huh “coche” nisqanku tawa icha pisqa kawalluyuh iskay mula qatih maht’akunayuh. Huh coche nisqankupin ch’usashasqa viscayamanta huh mama. Sevilla llahtaman qusan taripah paywan kuska Indias nisqa suyuman purinankupah. Chay kart suyupis riki allin atún llank’anata tarirusqa. Chay yayakunaqa manayá chay warminwanchu ch’usamushasqaku kikin cantan purikamushasqaku. Chay kunata rikuruspanmi dun Quijoteqa, chay chayllapi iskudiruntaqa khaynata niykun:

-Icha pantaymanchu churarukusah, icha kaychu lluy awqa tinkuymantapis tukuy yallipah maqanakuyniy rixuripunqa. Hahiy yana saywakunata rikushankichu, nispan tapun. Chaykunaqa layqakunan kanman. Huh t’allatapaschá suwakushanku chay cochepi. Chay pantay huchataqa hayratasahmi tukuy kallpaywan, nispan rimarin.

-Yayáy wiraqucha. Caimán churakuhtiykiqa chay wayra zutana wasikunamantapis aswan llakichá rixuripunki. Hahiykunaqa manan saywachu. San Benito taytanchispa yayankunan chay cochetahmi may purikuhpapis kanman. Ñawpahtarah qhawariy allinta. Taytalláy. Tukuy imatapis allintan chaninchanayki, yuyaymananayki ima. Mana chayqa sapaymi llakina wasinman aysapusunki, nispan rimariramun Sanchoqa.

-Ñan niykiña, Sancho, nispan rimarillantah dun Quijoteqa. Qanqa manan yachankirahchu allin tinkunakuypi rixuriytaqa. Nuqah rimasqayqa chiqahpa chiqahninmi. Kunallanmi chaytaqa rikurapunki, nispa. Chayta rimarispan kay andante wiraquchaqa ñawparin chaymantatahmi fraylikunah chawpi ñan purinankupi sayarparin.
Paykuna achhuyamuhtinkun khaynata qaparparin:

-Supaypa wawan hatuchachah runakuna. Chay ñust{akunata cochepi suwamusqaykichista kacharipunaykichismi. Mana chayqa nuqawanmi usqhay usqhaylla, kay kayllapi maqanakunkichis wañunaykichis kama. Chaywanmi huchaykichismantaqa qispirapunkichis, nispa.
Chay tayta kurakunaqa sayarparinkuyá, dun Quijoteqa qhawarispankutahmi mana imaynatapis chaninchayta atinkuchu chay hina p’achallikusqanmanta, chay rimapakuyninta imaqa. Hinaspanmi khaynta rimarinku:

-Kawalliru wiraqucha. Nuqaykuqa mana supaypa wawanchu kayku nitah atún karay runakunapaschu. Iskaniykun San Benito taytachah wawan kayku. Chaymantapis manan yachaykuchu pi ñust’akunatan apamushanku chay cochepi chaytaqa. Nuqaykuqa qasin purikushayku ñanniykuta, nispa.

-Nuqataqa manan yukawankichischu misk’i simiwanqa llulla, mana allin uywasqa runakuna. Rihsiykichismi chay ima kasqaykichistaqa, nispan rimarillantah dun Quijoteqa.

Hinaspanmi usqhay usqhayta Rocinante kawallunta p’itakacharichispa wach’inta t’uhsinata hina hap’iykuspa chay yayakuna t’urpuh phawaykun. Wahyapu unquyniyuh hinarahyá phawaykun chay huhnin kuramanqa, paytah riki mulanmanta urmayurun munaspa mana munaspa. Chayqa mana allin chuqasqayá panpaman chayarun, yaqa wañusqa hina. Huhnin kurachatahmi riki purih masinta alquchasqata rikuruspa, wayra hinarah chinkayparin hatun mulanta taykunanwan sahta sahtaparispa. Sipiyusqayá hahiy panpataqa wayratapis phawayninpi yalliparusparah.

Sancho Panzaqa fraylichata panpapi chuqasqata rikuspanmi usqhaylla qalacharuyta munan asnunmanta wikapayakuspa. Sotanantayá ch’ustiyta qallarin. Ichaqa chay fralikunah iskay mahtakunaqa chay chayllapin rixurimamunku. Ima raykutah ch’utishanki chay tayta kuratari nispayá tapuyunku. Zancota khaynata kutichin: Nuqahmi kaykunaqa riki yaqa yayay dun Quijoteñatah payta yalliparun huh awqa kuypi chayqa. Chay waynakunaqa manayá imatapis yachakuchu chay hina rimaymantaqa, awqatinkuy yallipaymantapis, batalla nisqa yallipay kasqanmantapis. Dun Quijoteñatah ch’ahwapakushan cochiru nisqa runakunawan chayqa, chay fraylikunah kamallinkunaqa Sanchotayá hayt’ashaspalla qunpur chakitarah rixurirachinku, sunkhantapis t’isarunku ima. Wañusqata hinayá chay panpapi saqirparinku. Chay chhallusqa San Benito wawanqa chay llaki pachamanta rixch’arimuspan yapamantan mulanpi sillarukun hinaspatah uywanta usqharichispa yaqa wañuy uyallayuhña phawaripun chay huh frayli masin suyasqanman. Mana sinchita rimarispankun, tukuy mancharisqa, askha kutita santa cruspa unanchanta ruwayukuspanku ñanninkuta chinkayapunku.

Dun Quijoteñatahmi chay cochepi ch’usakuh mamata rimapayashan tukuy yuyayninwan sunqunwan ima, khaynata:

-Ancha unanchasqa sumah mamáy. Qanqa tukuy imatapis ruwayta atinkin munayniyki hunt’asqa rixurinanpah. Ñan chay suwahniykikunah apuskachay huchanqa sarunchasqaña rixurirparin kay marqaypa tukuy kallpanwan. Qanqa yachayta nuqah qispichihniykih sutintachá munashanki. Dun Quijote de la Manchan kani, andante kawalliru, tukuy ima mana allinkuna allichah. Chaypas duña Dulcinea del Toboso ñust’ah yananmi kani. Kay qispichisqaymanta p’uchukay quwayta imatapis munanki chayqa kutirinallaykin Toboso k’itiman hinaspatahmi chay t’allaman willarinayki kay kamarisqayta.

Dun Quijoten lluy rimasqantaya uyarishan chay cochen iskudirunqa. Payqa Vizcaya llahtamantan kasqa. Manatah cocheh purinanta munanchu chayqa, chaywanpis Toboso llahtatatah kutirinanta munashanpis chayqa chay dun Quijoteh wach’inta hap’iruspan, mana allin kastillanu rimaypi, aswan millay Vizcaya rimaypi, khaynata nin:

-Lluhsiy kaymanta wiraqucha. Mana allintan thawtimushanki. Mana chayqa allin rimaypi, pisi pisillanta khaynata kutichin:

-Kawalliru kawah chayqa ñan ñut’uruykimanña chay mana chanin upa upa rimasqayki rayku. Manan sinchi simisapachu kanayki llahta runalla kashaspa, nispa.

Vizcaya runaqa khaynatayá rimarirun:

-Nuqachu mana kawalliru kani. Pacha kamahpa sutinpin chhallurapusayki, llulla kristiyanu. Wach’iykita saqiy tumiykitatah hap’iy pin kasqayta yacharunaykipah. Rikunkin, kunallanmi rikunki, pin yalliparunqa chayta. Kay Vizcayamanta runaqa vizcayinun llahtanpi, atún runa kani tukuy mana quchanpi. Hidalgon kani supayña mana munahtinpas. Huh hinata ninki chayqa llulla ch’uspamanmi tukurachipusayki, nispa.

-Kunanmi “veredes Agrejes” rikunki usa sapa runa, nispan llahta rimayta yuyarispan dun Quijoteqa qaparin. Panpamanmi churarun waxch’inta, ispadantan hurqumun, pulqanqantah qhasqunman churayun. Chaymantaqa vizkaniyu wañurachihyá phawaykun. Chaypi rikukuspan vizkaniyuqa mulamanta urayuyta munan, ichaqa maniata allintachu atirun chayqa, ispadallantayá hurqumun. Chay chayllapin ichaqa tarirun huh sawnata chaywantahmi iskudu pulqanqapis kanman hina pakayukun. Iskayninkuyá, vizkayinuwan, dun Quijotewanqa sinchi awqanakuypi kankuman hinarah hap’inayakapunku. Manayá hark’ayta atinkuchu chay maqanakuhkunah t’haxniyunankupahqa. Vizkaniyun riki sinchi phiñasqa kayta rimayushan: chay cochepi kah mamatan, llapa runankunata iman wañurachisah mana kay awqa tinkuyniyta tukurachiwankichis chayqa, nispa. Chay cochepi ch’usah mamaqa hanrararayman, khatatatayman iman manchakuypi churarukun. As asta suchurichiychis cocheta nispayá kamachin. Kart karumantatah riki tukuy imaymanata, chay tukuy k’iri maqanakuyta ima qhawamushanku. Chay maqanakuypiyá vizkayinuqa dun Quijotete ispadanwan k’irirun sunqunpa hanahninpi, walqan patah sispanpi. Mana allinta sayanman karan dun Quijote chayqa chuhrirunmanyá tihninta wiq’arnin kama. Dun Quijoteqa chay sullulmanta unquy nanawanqa qaparinyá tukuy kallpanwan khaynata:

-Yaw Dulcinea, ancha wayllukusqay mamalláy mama. Qanmi kanki llapa t’ikakunah waytan. Kay tupin kay kawalliruykitaqa yanapayki. Qantapas tukuy imapin yupaychayki. Qan raykutahmi kay sasa kawsaypi puriypipas purikushani, nispan nin.

Kay rimariyta tukuspatahmi allintapuni hap’ipayakun ispadanta qulqanchanwantahmi kusatapuni llanthuyukun. Chay qhipamanqa vizcaíno t’urpuruhmi phawaykun huh sat’iruyllapi kawsayninta tukurapunanpah. Vizcahinuqa qhawapakamushanyá lluytapis chaymi dun Quijote hina paypis kamarikamun chay maqanakuy yapamanta qallarinanpah. Sawnanwan pakayukuspayá paypas pukarayakun mulan qhipapi. Chay uywantahmi sinchi sayk’uypi manaña atinchu maymanpis puririyta. Chaywanpis chay uywaqa manayá maqanakuykunapi rixurinanpahchu yachachisqa karan.

Phawayamushanmi riki dun Quijoteqa chay vizkayinuwan awqa tinkuypi usqhay usqhaylla maqanakunankupah. Payqa munanmanyá huh ch’ihtayllapi iskayman vizkaniyuta tukurachipuyta. Vizkayinutahmi paytapis ispadan hanahman t’uhsishahwan suyashan.

Lluy chaypi rixurihkunaqa mancharisqayá kashanku. Suyashankutahmi imapin chay maqanakuy tukunqa chayta, iskaninkutahmi sinchita p’ananayakushanku imaymanata rimaspanku .. chay cochepi kahkunaqa, mamawan huh sipaskunawan imana. Ispañantinpa inlisakunah llapa santunkunamayá mañayukushanku isudirunku allin qhalilla lluhsirunanta. Chaymantapis paykunapaqa mañakushankun chay maqanakuhkunah tukuy mana allinmanta qispisqa rixurinankuta.

Ichaqa kayllapiyá qullurapun chay willapakuyqa. Kay qilqahmi manaña aswan qilqakunata tarinku chay maqanakuymantaqa. Chaymi panpachakuyta mañakun chay wiraqucha dun Quijoteh awqa trinkuyninmanta manaña qilqayta atispa. Ichaqa huh qilqiriñatahmi mana chaytaqa uynikunchu. Chay hatun ruwaykunaqa manan hayratasqachu kanman qunqaypa uxunpiqa. Sinchi qillachaá chay “de la Mancha” qilqa kamayuhkunaqa kankuman mana chaymanta tapu tapurikuspaqa. Chaymi paykunaqa qhawashanku liwrunkunah q’isanta, qilqananku hanp’arakunah patanta ima tukuyta maskharispa. Chay musuh qilqiriqa tarirullanqan chaymi willakuyta qallarinqa kay iskay ñiqin patarasqa qilqapi.

1. EN LA ZONA SELVÁTICA DE LOS ANDES HAY UNA VARIEDAD DE LA MADERA LLAMADA ROBLE (QUERCUS SESSILLIS) CON NOMBRES COMO ISPINKU, INTUTER, APACHARANA, NIÑA K’ASPI, ROSA K’ASPI, MUYNA TIWA, PUCHIRI, MANTUR, PICHIRINA. UNOS SON CUPRÍFEROS Y OTROS LAUREACEAS O FOGÁCEAS. NOTA DEL TRADUCTOR.

Puntuación: 5.00 / Votos: 3

Comentarios

  1. cost-free insurance web themes escribió:

    Fantastic write-up! Irrrve never discovered telemedicine prior to. It is actually helpful how it works and effect people today.

  2. university student well being insurance escribió:

    I just stumbled on ones post and get recently been studying combined. I would like to express our appreciation of one’s publishing proficiency plus power to help make audience read through before it starts to your end.

  3. get totally free vehicle insurance rates escribió:

    Great content! Ive never heard about telemedicine prior to. It is fascinating what it does plus impact folks. Very often find intended for educative writing company and write a piece of writing pertaining to varieties of medication. Your site will help us a whole lot.

  4. articles4forextrading escribió:

    This is a very interesting article. Thank you! I am looking forward to seeing more stuff like this!

Deja un comentario

Tu dirección de correo electrónico no será publicada. Los campos obligatorios están marcados con *